Welkom op de website van Heemkundekring 'Op 't Goede Spoor' te Waspik

Bovenkerk Binnen - december 2016

 

Bovenkerk binnen

De meeste oudere Waspikkers hebben wel eens gehoord van de polder Bovenkerk. Als je richting de Overdiepse polder gaat via de Polanenweg, rijd je door de polder Bovenkerk. De tegenhanger is Benedenkerk. Deze namen zijn al heel oud. In de registers van de Hollandse grafelijkheid uit 1330 (Klein register Zuidholland 290 f.66r) kom je de naam “Waspik beneden der kerke al tegen. Daar bedoelt men de oude kerk van Waspik mee (op Scharlo) van voor de Sint Elisabethsvloed. Hoe zit het dan met het verschil tussen boven en beneden de Kerk? Dit heeft te maken met de waterafloop van de Maas. Het water loopt van boven naar beneden. Dus ten oosten van die kerk is Bovenkerk ten westen ervan Benedenkerk.

Maar nu Bovenkerk Binnen, dan moet er ook een Bovenkerk Buiten zijn en dit klopt. Alles wat buiten de dijk ligt kan overstroomd worden, dit is ten noorden van ‘t Vaartje. Hier in Waspik spreekt men over “Boitendeks”. Het gedeelte dat bescherming biedt van de dijk (’t Vaartje) is binnendijks.

Op de Kadasterkaart van 1832, D2, dat is het deel ten zuiden van ’t Vaartje, staat geschreven Bovenkerk Binnen. Elk perceel dat op die kaart staat heeft een eigen nummer waardoor je het gemakkelijk op kunt zoeken. Op nieuwere kaarten wordt deze polder Binnenbijster genoemd en zo kennen wij hem ook.

Wat het eerst opvalt van die kaart is dat men afgeweken is van het slagenlandpatroon van noord naar zuid. Aan de westkant van de Vrouwkensvaart lopen de percelen van west naar oost, dit is om een waterafvoer naar de Vrouwkensvaart te krijgen.

Nog enkele toponiemen uit dit gebied zijn: Brugdel, Lange Beister, Brede Beister, Het Blokje, Boschjes, Het Bosch, Lange Gewende, Bamis of Bavo Dries, Kweb, Lage Weide, Palingdel en het Smalle Delleke.

Midden in dit gebied vind je ook het laagste gedeelte van Waspik. Kijk je op de hoogtekaart dan zie je dit duidelijk, 0,52 onder NAP.

Op de kaart van 1832 wordt dit aangegeven als zijnde moeras.

D2 kad kopie small

Gedeelte van de kadasterkaart uit 1832 (sectie D Batterie) met de naam ‘Bovenkerk binnen’, zie omcirkelde naam. Daaronder zie je nog de contouren van het Retranchement, thans De Vest en naast de streep rechts loopt de Vrouwkensvaart.


Als je de latere spoordijk zou willen intekenen, loopt die van links naar rechts net onder het midden van het kaartje.

De gemeente Waalwijk heeft nieuwe plannen met dit gebied. De bedoeling is om er natuur te creëren tussen Waalwijk en Waspik. De Binnenbijster zou dan het westelijkste gedeelte van dit natuurgebied moeten worden. Hiervoor moesten enkele tuinbouwbedrijven wijken. Ze zijn inmiddels opgekocht of verplaatst.

In dit gebied komt veel kwelwater voor doordat het ligt op ‘t grensvlak van zand naar veen en klei, ook wel de ‘Naad van Brabant’ genoemd. De polder van de Binnenbijster zou een afwisselend gebied moeten worden met open water, moeras (terug in de tijd van 100 jaar geleden), grasland, bosjes en aandacht voor openheid. Het is zeer geschikt voor recreatie, omdat het gebied direct naast ons dorp ligt en er zouden veel wandelpaden komen.

Door de crisis is alles stil komen te liggen, maar wellicht gaat men het in betere tijden weer oppakken. Een beetje natuurbehoud met het oorspronkelijke karakter van dit gebied is nooit weg.